چکیده عربی: انفتح المشهد النقدی الإیرانی-العربی فی مجال دراسة الخطابات السردیة وتحلیل السرد القرآنی علی نظیره الغربی الذی استمد منه معظم مفاهیمه النظریة، وطرائق ممارسته الإجرائیة، وآلیاته النقدیة، فتناول کل دارس الخطاب السردی المدروس حسب میله وتوجهه الخاص، وعلی أساس المنهج الذی اعتمده فی التحلیل، والجانب السلبی فی هذا التوجه یتمثل فی إسقاط المنهج علی النص وتوظیفه میکانیکیاً، إذ أثار هذا الجانب لتوظیف المنهج أزمة فی المشهد السردی الإیرانی والعربی فی دراسة السرد القرآنی، ومسّ-فی بعض الأحیان-قدسیة الخطاب المدروس وحقیقته الإلهیة، من هذا المنطلق، جاء بحثنا هذا لتقصی النماذج النقدیة التی تبنت إجراءات النقد السردی الحدیث فی ممارساتها التطبیقیة علی الخطاب القرآنی بشکل دوغماتی، بغیة الاقتراب من واقع هذا النقد، ومن ثم تسلیط الضوء على,بعض التطبیقات التی قام بها الباحثون العرب والإیرانیون فی هذا المجال، وتوصّل البحث فی النهایة إلی أن المنهج فی فهم بعض الباحثین قد تحوّل إلی أدوات هندسیة ذات حدود وأبعاد لا یمکن المساس بها عند التطبیق، فراح یقودهم، ویکرّس جهودهم للکشف عن الوحدات النصیّة والشرائح المکوّنة للخطاب السردی القرآنی، فإشکالیة توظیف السردیات الحدیثة فی دراسة الخطاب القرآنی راجعة بالأساس إلى,صعوبة توظیف آلیاتها الإجرائیة ونقلها من فضاء السرود البشریة، إلى,فضاء مغایر لها، هو السرد القرآنی، وأما تطبیق منهج قاصر فی منطلقاته، أو مختلف فی طبیعته على,خطاب أدبی، فمن شأنه أن ینتج مجموعة من المعطیات المبهمة التی تفقد الخطاب جمالیته، وتمس جوهر وظیفته، إذ یتحول النقد فی النهایة إلى,حشد من الأحکام التی لا یعتد بها، بسبب عدم مسایرتها حرکة نقدیة تحلیلیة فعالة، وهذه الثغرة هی إحدی المخاطر التی قد عانت منها الدراسات طوال ممارستها النقدیة. (چکیده فارسی: صحنه نقد ادبی ایران و جهان عرب در حوزه بررسی گفتمان های روایی وتحلیل روایت پردازی قرآن کریم، بر هم تای غربی خود روی گشود که بخش اعظم مفاهیم نظری و روش های عملی تحلیل و ساز وکارهای نقد خود را از آن برگرفته بود. بر این اساس، هر پژوهش گری با توجه به گرایش و رویکرد خاص خود و بر اساس روشی که در نقد برگرفته بود، به برسی گفتمان روایی مورد مطالعه پرداخت. جنبه منفی این رویکرد به تحمیل روش نقدی بر متن و کاربست مکانیکی آن باز می گردد که روایت شناسی قرآن کریم را در صحنه نقد داستانی ایرانی-عربی با بحران مواجه ساخت و در برخی موارد قداست گفتمان مورد مطالعه و حقیقت الهی آن را خدشه دار کرد. از این منظر، پژوهش حاضر بر آن شد تا به کنکاش در پژوهش هایی بپردازد که برای بررسی گفتمان قرآنی روش های روایت شناسی نوین را به شیوه ای دگماتیک به کار بسته اند، تا از گذرگاه این کندوکاو به واقعیت موجود این نقد نزدیک شده و پاره ای از کاربست هایی را که پژوهش گران عرب زبان و پارسی گو در این عرصه نگاشته اند، بازنمایی کند. در نهایت، پژوهش حاضر به این نتیجه رسید که روش نقدی در رویکرد برخی پژوهشگران به ابزارهایی هندسی دارای حدود و ابعاد مشخص تبدیل شده که در هنگام کاربست، گریزی از ماندن در چهارچوب آن نیست و همین امر پژوهش گران را به این سمت گسیل داشته که تلاش خود را معطوف به شناخت شرحه های مختلف متن و لایه های تشکیل دهنده گفتمان روایی قرآن کریم معطوف دارند. چالش کاربست روایت شناسی نوین در بررسی گفتمان قرآنی، عمدتا ناشی از دشواری کاربست ساز وکارهای اجرائی این روش و انتقال آن از فضای داستان های بشری به فضایی متفاوت از آن است که همان فضای گفتمان قرآنی است. در همین حال، کاربست روشی ناکارآمد و یا با ماهیتی متفاوت از ماهیت گفتمان ادبی، به تولید نتایجی مبهم می انجامد که از زیبایی گفتمان کاسته و به کارکرد آن آسیب می رساند چرا که نقد در نهایت به انباشتی از آراء منتهی می شود که به سبب عدم همراهی با یک حرکت نقدی پویا درخور اعتنا نیست و این شکاف یکی از مخاطراتی است که پژوهش های علمی در تحلیل و نقد خود با آن مواجه بوده اند. )